“මෙත්තාය භික්ඛවේ චේතෝ විමුත්තියා ආසේවිතාය
භාවිතය බහුලීකතාය යානීකතාය වත්ථුකතාය අනුට්ඨිතාය පරිචිතාය සුසමාරද්ධාය එකා දසානිසංසා
පාටිකංකාති.”
මහණෙනි මෛත්‍රී චේතෝ විමුක්තිය ආසේවනය කිරීමෙන්
භාවිතා කිරීමෙන් බහුලකර ගැනීමෙන් යානයක් සේ කර ගැනීමෙන් භූමියක් සේ කර ගැනීමෙන් එළඹ
සිටින සේ කර ගැනීමෙන් ප්‍රගුණ කර ගැනීමෙන් මනාව මනාව ආරම්භ කර ගැනීමෙන් එකොලොස්
ආනිසංසයක් කැමති විය යුත්තේය.
එනම් මෛත්‍රී ධ්‍යානය උපදවා ගත් තැනැත්තා එය
මනාකොට වශීකෘත කරගැනීමෙන් ආනිශංස එකොළසක් ලබාගත හැකිය. නොඑසේ නම් මෛත්‍රී ධ්‍යාන
බහුල කොට භාවිතා කිරීමෙන් ආනිශංස එකොළසක් ලැබේ. ඒවා නම්,
1. සුඛං සුපති. - සුවසේ නින්ද යන්නේ වෙයි.
ලෝභ දෝස මෝහ වලින් පිරුණු මනසකින්
යුතු පුද්ගලයාට සුවසේ නින්ද නොයන්නේ වෙයි. ඔහුට කාම, ව්‍යාපාද, විහිංසා විතර්කයෝ
පීඩා කරනු ලබයි. එවිට සිත තැන්පත් නොමැති බැවින් සුවසේ නින්ද නොයන්නේ වෙයි. එනමුත්
මෛත්‍රී ධ්‍යාන වැඩූ තැනැත්තාට එබඳු විතර්කයෝ පීඩා නොකරන බැවින් නින්දට බාධාවක්
නැත. එබැවින් ඔහු සුවසේ නිදයි.
2. සුඛං පටිබුජ්ඣති. - සුවසේ අවදි වෙයි.
කෙසේද යත්, සුවසේ නින්දට වැටුණු කල පුර්වාරම්මණය
මෛත්‍රිය බැවින් අවදි වන කල අරමුණද මෛත්‍රියම වන්නේ වෙයි. (ඇතැම් විට වෙනස් විය
හැක්කේය. ) එවිට සිත ප්‍රබෝධමත් බැවින් හා කාය දරථ සංසිදී ඇති බැවින් ඇඟ මැලි
කැඩීම් ආදියෙන් තොරව සුවසේ අවදි විය හැකිය.
3. න පාපකං සුපිනං පස්සති. - නපුරු සිහින නොපෙනෙයි.
අකුසල විතර්ක නොමැති බැවින් ධාතුක්ශෝභ, අනුභූත
පූර්වාරම්මණ, දේවතෝපසංහාර හා පූර්වනිමිති වශයෙන් දකිනු ලබන සිහිනයන් හිදී නපුරු
සිහින නොපෙනෙයි. කුසල් කෙරෙහිම සිත හැසිරෙන බැවින් වන්දනාමාන පූජා ආදී කුසල්
සිහිනම පෙනෙන්නේ වෙයි.
4. මනුස්සානං පියෝ හෝති. - මිනිසුනට ප්‍රිය වෙයි.
මෛත්‍රී අදහස් බහුල බැවින් හා ව්‍යාපාද විතර්ක
නොමැති බැවින් සියලු මනුෂ්‍යයන්ට ප්‍රිය මනාප වන්නේ වෙයි. රහසිගතව හෝ ද්වේශයක්
සිතෙහි නූපදනා බැවිනි.
5. අමනුස්සානං පියෝ හෝති. - අමනුෂ්‍යයන්ට ප්‍රිය වෙයි.
මනුෂ්‍යයන්ට සේම අමනුෂ්‍යයන් කෙරෙහිද පැතිර
පවතින්නා වූ මෛත්‍රිය නිසාවෙන් අමනුෂයන් හට ප්‍රිය වන්නේ වෙයි.
6. දේවතා රක්ඛන්ති. - දෙවියන්ගේ ආරක්ෂාව ලැබේ.
කරණීය මෙත්ත සුත්‍රාන්ත නිදාන කතාවෙහි දැක්වෙන
පරිද්දෙන් දෙවියන්ගේ ආරක්ෂාව ලැබේ. දෙවියන් කුසලයට මනාප බැවින් හා මෛත්‍රිය මගින්
සුවයක් ලැබෙන බැවිනි.
7. නාස්ස අග්ගි වා විසං වා සත්ථං වා කමති. - ගිනි හෝ විෂ හෝ ආයුධ හෝ
නොපිවිසෙන්නේ වෙයි.
මෙය මෛත්‍රියෙහි විශේෂ බලයෙකි. බලවත් මෛත්‍රී
සහගත සිතක් පවතින කල ඒ පුද්ගලයාගේ සිරුරට ගිනි විෂ ආයුධ ආදියෙන් හාවී වන්නේ නැත.
මනුෂ්‍යයන්ගේ පමණක් නොව තිරිසනුන්ගේ ද බලවත් මෛත්‍රිය ඇති කල විපත් නොවන බව
දැක්වේ.
එක් ගවදෙනක් තම වසුපැටවාට කිරිදෙමින් සිටින කල වැද්දකු විසින් දමා ගසන ලද
හෙල්ලය සිරුරෙහි හැපී තල්පතක් සේ බිම වැටුණු බව ද එය අන් කිසිවක් නිසා නොව
කිරිදෙමින් සිටින කල පැටවා කෙරෙහි පවතින අප්‍රමාණ මෛත්‍රී සහගත සිත නිසා බව
අටුවාවෙහි දැක්වේ. එසේම සිංහබාහු කතාවෙහිද සිංහබාහු කුමරා විසින් සිංහයාට විද්දේ ද
තම පුත්‍රයා කෙරෙහි තිබුණා වූ මහත් වූ මෛත්‍රිය නිසාවෙන් පළමු හී පහර දෙකම නොවැදී තෙවන
හී පහර කෝපය හටගැනීම හේතුවෙන් වැදුන බව දැක්වේ. එසේම සාම දේවියගේ කතාවෙන් ද ඒ බව
ප්‍රකට වේ.
එසේ මනාවූ මෛත්‍රිය නිසාවෙන් වස විස ගිනි ආයුධ
ආදියෙන් උපද්‍රව සිදු නොවන්නේ වේ.
8. තුවටං චිත්තං සමාධියති. - සිත වහා සමාධිගත වේ.
මෛත්‍රියෙන් වාසය කරන්නහුගේ සිත වහා සමාධිමත්
වන්නේ වෙයි. ප්‍රමාද විමෙක් ඔහුට නැත.
9. මුඛ වණ්ණෝ විප්පසීදති. - මුව වර්ණය විශේෂයෙන් පැහැපත් වේ.
මෛත්‍රී චිත්තජ රූප කලාපයෝ බහුල කොට පහල වන
බැවින් මුව වර්ණය විශේෂයෙන් පැහැපත් වේ. සියලුම භාවනා තුලින් වර්ණය පැහැපත් වන්නේ
නමුදු මෛත්‍රිය තුල සියලු සත්වයන් කෙරෙහි පවතින මිත්‍රත්වය නිසාවෙන් විශේෂ
පැහැදීමක් ඇතිවන්නේ වෙයි.
10. අසම්මූල්හෝ කාලං කරෝති. - මුලා නොවී කලුරිය කරයි.
මෛත්‍රිය වඩන්නා හට සිහිමුලා වූ මරණයක් වන්නේ
නොවෙයි. නිතර භාවිතා කරන ඔහු නින්දට වැටෙන්න්නා සේ මරණයට පත්වෙයි.
11. උත්තරීං අප්පටිවිජ්ඣන්තෝ බ්‍රහ්මලොකූපගෝ හෝති. - මත්තෙහි අරිහත්වය ප්‍රත්‍යක්ෂ
නොකරන්නහු බ්‍රහ්මලෝක පරායන වන්නේ වෙයි.
මෙහි මෛත්‍රිය නිසාවෙන් රහත් වනවා හෝ සෙසු මග ඵල
ලබනවා නොව මෛත්‍රී ධ්‍යාන පාදක කරගනිමින් විදසුන් වඩා ඵලයන්ට පත්වන්නේ වෙයි. ඒ
කෙසේ හෝ අරිහත් නොවුයේ නම් මෛත්‍රී ධ්‍යාන හේතුවෙන් බ්‍රහ්ම ලෝක උප්පත්තිය සිදු
වන්නේ වෙයි.
මෙසේ මෛත්‍රී ධ්‍යාන නිතර නිතර මනාව භාවිතා කිරීම
හේතුවෙන් ඉහත ආනිසංශ නියතවම ලබාගත හැකි වන්නේමය.
එනමුත් අද බොහෝ දෙනෙකු නොවඩන භාවනාවක් බවටද පත්
වෙමින් පවතින්නකි. එනමුත් වඩන්නේ නම් නියතවම මහත් ඵල මහානිසංස වන භාවනාවෙකි.
කෙසේ නමුදු මේ මෛත්‍රිය යැයි සිත සිත මුලා වන
බරපතල අනතුරක් ද ඇතිබව සියලු බෞද්ධයෝ වටහා ගත යුතුව ඇත. එයනම් සහජීවනය යන මුලාවයි.
සහජීවනය යන වදනම දේශපාලනික වී තිබේ. සර්වාගමික
සහජීවනය, ජාතින් අතර සංහිදියාව යනාදී සුන්දර වදන් දේශපාලකයන් භාවිතා කරනු ලැබේ.
ඔවුන් කුමක් කෙසේ භාවිතා කලද අපට කම් නොවේ. නමුදු පල නොකියා පලා බෙදීම සිදු වන්නේ
නම් බුදු දහමට අනතුරක් සිදුවන්නේ සැලකිලිමත් විය යුතුය. නොමැතිව කවරෙකුගේ හෝ දේශපාලනයකින්
අපට පලක් නැත.
ඉහත කරුණ දෙස විමසුම් ඇසෙන් බලන නුවණැත්තෙකුට
වටහාගත හැකි කරුණ නම් එකී සහජීවනය උගන්වන්නේ සිංහල බෞද්ධයාට පමණක්ය යන්නයි.
සිංහලයා අන්‍ය ජාතින් සමග සහජීවනයෙන් සිටිය යුතුය, බෞද්ධයා අන්‍ය ආගමිකයන් සමග
සහජීවනයෙන් සිටිය යුතුය, සහජීවනය ඉගැන්විය යුත්තේ උතුරට නොව දකුණටය යනාදී කතා අපට
අසන්නට ලැබේ. එසේම සියලු ආගම් වල උගන් වන්නේ එකම දහමය යනුවෙන් මුසා ඇද බාමින්
සහජීවන ආගම උගන්වන්නේ ද බෞද්ධයාටමය.
කුමන හෝ ආකාරයකින් කුමන ආකාරයක හෝ ගැටුමක් ඇතිවූ
කල සහජීවනය විනාශ වන බැවින් ඒ පිලිබඳ අදහස් ප්‍රකාශ නොකළ යුතු බවට සමාජ ගත වී
තිබෙන තිත්ත ඇත්තකි.
කුමක් හෝ සිදුවීමක් සිදු වුවද අවසන් වරද කරු
වන්නේ සිංහල බෞද්ධයා බව ප්‍රසිද්ධ රහසෙකි.
එනමුත් සිංහල බෞද්ධයාට අමුතු සහජීවන බණක් අවැසි
වන්නේ නොවෙයි. කිමද යත් එකී සහජීවන බණ දෙසන්නෝ තවම ජීවතුන් අතර සිට ඒ බණ දෙසන්නේම
සිංහල ජාතියේ සහජීවන යහපත් බැවිනි.
තථාගත සම්මා සම්බුදු රජාණන්වහන්සේ සැබෑම සහජීවනය
ධර්මය තුලින්ම පෙන්වා දී ඇත. නිඝන්ට සරණ ගිය උපාලි ගෘහපති පැමිණ බුදුන් සරණ යන කල
ඔහුට දේශනා කර වදාළේ නුවණැත්තකු සේ වැඩ කරන ලෙසයි. ප්‍රසිද්ධ වූ, බොහෝ දෙනෙකු
දන්නා හඳුනන පුද්ගලයකු වූ ඔබ විමසා බලා කටයුතු කිරීම යහපත් බව, බුදුරජාණන්වහන්සේ එදා
දේශනා කර වදාළ බව සිහපත් කරගත යුතුය.
එසේම ඔහු දන් දෙන කල නිඝන්ටයන්ගේ දන්වැට නොසිඳින
ලෙස උපදෙස් දුන්නේ ද බුදුරජාණන් වහන්සේමය.
එසේ වූ බුදුරජාණන්වහන්සේ සරණ ගිය පුද්ගලයන්ට
අලුත් සහජීවන බණ දෙසිය යුතු නැත.
එසේම සහජීවන කියා වැඳ වැටෙන්නට ද නිවට වන්නට ද
උගන්වා නොමැති බව වටහා ගත යුතුය. වරක් නිඝන්ටයින් කොසොල් රජුට අල්ලස් දී
ජේතවනාරාමය අසලින් නිඝන්ටාරාමයක් සෑදීමට යන කල එය වූ කලී විවේකයට බාධාවක් බැවින්
නොකළ යුත්තක් බව රජුද දන්වා සිටයේ ද බුදුරජාණන් වහන්සේමය. එසේ උ බැවින් සහජීවනය කියා පන්සලට එහා වත්තේ
පල්ලි ගැසීම යනු අහක යන සරපයින් වස්ත්‍රය ඇතුලට දමාගනිමක් මිස අනෙකක් නොවේය.
එබැවින් සහජීවන කියා අමුතු බණක් සිංහලයාට දෙසා
සිංහලයාගේ කොඳු බිඳ දැමීමට සැරසීම නම් මෛත්‍රිය නොවන බව සියල්ලන්ම වටහා ගත යුතුය.
මෛත්‍රිය නම් සියලු සත්වයින් කෙරෙහි එකසේ පතලා වූ මිතුරු බවයි. එය අප විසින්
නොපිරිහෙලා ඉටුකළ යුත්තෙකි.
එනමුත් සහජීවනය යනු සිංහලයා විසින් පමණක් සිදුකල
යුතු අනෙකා නොකළ යුතු අමුතු බණක් බව ගංවතුරෙන් ද උගන්වා හමාරය.
ඒ හේතුවෙන් සියල්ලෝම එක්වී මෛත්‍රී ධ්‍යාන වැඩීම
මිසෙක සහජීවන වැදි බණ ක්‍රියාත්මක කිරීම නොකළ යුතු බව සිහිපත් කරමු. අවසාන සම්බුදු
සසුන සුරකිමින් නිවනට පත්විමටම ඒ මෛත්‍රිය උපකාර වේවා කියා ද අධිෂ්ඨාන කරමු. ඔබ
සැමට තෙරුවන් සරණයි....!!!!
